Het Natuurhistorisch Rotterdam

afspraak donderdag 8 mei 11.00 uur

Eefje Verstraelen

Eefje Verstaelen

Tijdens mijn bezoek aan het Natuurhistorisch Museum Rotterdam sprak ik met Eefje Verstaelen. Zij werkt sinds twee maanden in de functie van office manager, nadat ze eerder al ervaring opdeed binnen het museum én een achtergrond heeft in de kunstacademie. Ze vervangt iemand die er maar liefst 18 jaar heeft gezeten, dus er ligt veel bestaande kennis en structuur. Voor haar is het nu vooral de fase van ontdekken: wat is er al, wat kan worden vernieuwd, en wat verdient aandacht? Ze heeft een brede functie: ze coördineert tentoonstellingen, houdt zich bezig met de communicatie (zoals de website en PR), en is verantwoordelijk voor de educatieafdeling. Dat laatste betekent dat ze programma’s ontwikkelt en aanstuurt voor het basis- en voortgezet onderwijs, maar ook voor het mbo.

Missie en Visie

Het Natuurhistorisch Museum Rotterdam wil mensen van alle leeftijden verwonderen over de natuur – met een focus op (stads)natuur, natuurhistorie en het geologische verleden van de regio. Vanuit een rijke collectie en met een mix van humor en ernst probeert het museum bezoekers niet alleen te informeren, maar ook waardering te creëren voor biodiversiteit. Naast de klassieke museumtaken (zoals verzamelen en exposeren) vervult het museum via Bureau Stadsnatuur ook een rol als kenniscentrum voor stedelijke natuur.

De lange termijnvisie is om in Villa Dijkzigt een plek te blijven waar de natuur en wetenschap toegankelijk zijn voor iedereen, met aandacht voor wetenschapscommunicatie en de veranderende relatie tussen mens en natuur in de stad.

Educatie

Op educatief vlak zijn er verschillende samenwerkingen die goed lopen. Zo werkt het museum met de SKVR (Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam). Leerlingen krijgen eerst een museumles en gaan daarna bij SKVR zelf aan de slag met een creatieve opdracht. Via het KCR (Kenniscentrum Cultuur Rotterdam) worden scholen gekoppeld aan aanbod vanuit musea. Samen zetten ze ook workshops op waarin kunstenaars een rol spelen.

Scholen zijn een groot deel van het publiek. Op dagen dat de museumdocent aanwezig is, komen er zo’n 2 à 3 klassen langs. De opdrachten die leerlingen maken verschillen sterk: sommige komen vanuit school zelf en sluiten aan bij de leerstof. Andere worden door het museum aangeboden. Die zijn vaak meer gericht op de beleving en sluiten aan bij de collectie. Wat opvalt is dat het museum veel aandacht besteedt aan hoe je leerlingen écht kunt betrekken: gebruik van goede taal, materialen uit het museum, en opdrachten die aansluiten bij kerndoelen én verwondering opwekken. Vooral voor de wat lastigere doelgroep – de tieners – zijn ze nog aan het zoeken naar een nieuwe aanpak. Dingen als audiotours en achter-de-schermen-kijkjes (zoals het depot) spreken aan, maar ze willen ook nieuwe lessen ontwikkelen die humor gebruiken en verrassen.

Een van de projecten die binnenkort start is BioBlitz010. Dat is een samenwerking tussen het museum en Bureau Stadsnatuur, waarbij het draait om de vraag: hoe staat het ervoor met de natuur in Rotterdam? Op meerdere plekken in de stad worden metingen en observaties gedaan. Voor kinderen komt er een speciaal programma bij, dat nog in ontwikkeling is. Wat goed is: het is ook toegankelijk voor mensen die niet met school komen. Tijdens de zomervakantie is er een speurtocht met workshops met kunstenaars, in het kader van het Jeugdvakantiepaspoort. Hiervoor is er ook extra budget beschikbaar.

Een ander interessant project dat speelt, gaat over natuurpatronen. Hoe beschermt een dier zichzelf? Hoe overleeft het? Denk aan patronen die afschrikken, camoufleren of juist imponeren. Dit thema krijgt misschien ook een koppeling met de tentoonstelling van Iris van Herpen in de Kunsthal. Er zijn plannen om hier ook lessen op scholen bij te maken, maar een struikelblok is dat scholen hun excursies vaak ver van tevoren moeten inplannen, en dat er niet altijd budget is.

Toegankelijkheid

Qua toegankelijkheid probeert het museum zoveel mogelijk doelgroepen te bereiken. Er zijn rondleidingen voor mensen met een visuele beperking, prikkelarme momenten (waarbij ook zalen worden aangepast), en zelfs dementievriendelijke rondleidingen. 

Specifieke programma’s voor ouderen zijn er niet, maar wel inlooprondleidingen. 

Humanitas wilde bijvoorbeeld langskomen met een groep, maar dat ging niet door door de marathon (openbaar vervoer lag eruit). In zulke gevallen wordt altijd eerst afgestemd met de conservator over de tijd en inhoud van een rondleiding. Ze proberen ook mensen via buurthuizen naar het museum te trekken, bijvoorbeeld met een koffierondje.

Organisatie

Voor de organisatie draait alles op een klein team: een hoofd publiekseducatie, een hoofd inhoudelijke educatie, een planner en één museumdocent. Die laatste geeft lessen die al ontworpen zijn, vaak uit boekjes of printjes.

Financiering - Subsidie

De financiering komt grotendeels via de gemeente Rotterdam, aangevuld met giften. Jaarlijks stellen ze een plan op waarin staat wat ze willen bereiken, en achteraf wordt gekeken: welke doelen zijn behaald, hoeveel bezoekers zijn er geweest, hoeveel leerlingen van welk type onderwijs zijn langsgekomen?

Actuele activiteiten - tentoonstellingen

Het museum heeft een vaste collectie, waarvan sommige onderdelen al zeven jaar op zaal staan, maar er zijn ook ruimtes die om de vier maanden wisselen van inhoud.

Bioblitz010 (binnenkort van start): In samenwerking met Bureau Stadsnatuur. Onderzocht wordt hoe het staat met de natuur in Rotterdam. Er komt ook een kinderprogramma bij, dat nog wordt ontwikkeld. Niet alleen voor scholen – iedereen kan meedoen.
Zomervakantie – Jeugdvakantiepaspoort: Speurtocht en workshops met kunstenaars, toegankelijk voor een brede doelgroep.
Natuurpatronen-project: Thema: hoe beschermen dieren zich, hoe overleven ze, welke patronen worden gebruikt? Mogelijk gekoppeld aan de tentoonstelling van Iris van Herpen in de Kunsthal. Ze willen hier ook lessen bij ontwikkelen voor scholen.
Wereld Oceaandag: Idee voor een lezing is in voorbereiding.
Overige activiteiten: Fossielen speurtocht, voorleesrondleidingen (kleine opkomst), koffierondjes met buurthuizen om nieuwe doelgroepen aan te trekken.

Actuele Vraagstukken

Toegankelijkheid: Er is veel aandacht voor doelgroepen zoals mensen met een visuele beperking, prikkelgevoelige bezoekers (prikkelarme momenten) en mensen met dementie. Toch zijn er nog groepen – zoals ouderen – waarvoor geen specifiek aanbod bestaat.
Tieners en voortgezet onderwijs: Deze doelgroep blijkt lastig te bereiken en te enthousiasmeren. Er is wel een audiotour en rondleidingen achter de schermen, maar het museum werkt aan een nieuwe visie met humor en beleving als kern.
Vroege planning door scholen: Voor educatieve samenwerkingen is het vaak lastig dat scholen excursies erg vroeg moeten vastleggen en dat er soms geen budget beschikbaar is.
Behoefte aan vernieuwing: Nieuwe medewerker Eefje Verstaelen is bezig met het opschonen, vernieuwen en herinrichten van de programma’s en tentoonstellingen. Ze wil achterhalen wat al goed werkt en waar ruimte is voor verbetering.