Verslag: Masterclass over Toegankelijkheid in de Culturele Sector
Datum: Vrijdag 11 april 2025
Spreker: Sandra Boertien – Toegankelijkheid in de culturele sector
Inleiding
Op vrijdag 11 april 2025 werd een masterclass gegeven door Sandra Boertien over toegankelijkheid in de culturele sector. De bijeenkomst ging dieper in op het concept creatieve toegankelijkheid en hoe deze kan worden toegepast op festivals en andere culturele evenementen. Het doel was om toegankelijkheid niet alleen als een verplichting te zien, maar als iets dat daadwerkelijk meerwaarde biedt voor meerdere doelgroepen.
Possibilize – Toegankelijkheid als kracht
De masterclass startte met een inspirerende uitleg over Possibilize, een initiatief dat de kracht van beperkingen benadrukt. Boertien sprak over hoe mensen met een beperking hun handicap kunnen inzetten als kracht en hoe dit kan leiden tot nieuwe creatieve mogelijkheden in de culturele sector.
Een mooi voorbeeld hiervan is het Sencity Festival in Utrecht, dat op 11 april 2025 weer plaatsvindt. Het festival richt zich niet alleen op doven en slechthorenden, maar ook op horenden. Ze maken gebruik van trilvloeren, tolken, en ondertiteling om de beleving toegankelijk te maken voor iedereen. De bands die optreden vertalen hun emoties in gebaren, en zelfs de smaak en geur worden afgestemd op de muziek. Zo wordt elk zintuig betrokken en krijgt het publiek een unieke ervaring, ongeacht hun beperking.
De uitdagingen van toegankelijkheid
Sandra Boertien ging verder in op de problemen die vaak gepaard gaan met toegankelijkheid. Ze gaf aan dat de eerste reacties vaak negatief zijn: toegankelijkheid kost veel geld, is lastig te implementeren, en wordt als verplichting gezien. Dit komt vaak omdat er geen duidelijke strategie is over hoe toegankelijkheid in te passen in de werking van een evenement of organisatie. Bovendien worden er vaak omzetkansen gemist doordat belangrijke zaken zoals ondertiteling of gebruiksvriendelijke webshops ontbreken. Ze bracht als voorbeeld dat horeca-exploitanten die investeren in toegankelijkheid een omzetstijging van 10 tot 15% kunnen realiseren.
Creatieve Toegankelijkheid – Toegankelijkheid die meerwaarde biedt
Creatieve toegankelijkheid is volgens Boertien de sleutel. Dit gaat verder dan enkel het voldoen aan wettelijke eisen, het betekent toegankelijkheid op een manier die daadwerkelijk meerwaarde biedt voor een breder publiek. Denk hierbij aan:
-
Voelbare kunst: kunst die ook te ervaren is via aanraking of andere zintuigen
-
Online toegankelijkheid: bijvoorbeeld door audiotours of digitale tentoonstellingen
-
Speciale uren of ruimtes: voor prikkelgevoelige mensen die in rustige, gecontroleerde omgevingen willen genieten van kunst
-
Kunst in huis: via digitale platforms of aangepaste tentoonstellingen die toegankelijk zijn voor iedereen, ook als ze niet naar het museum kunnen komen
Revelland: Europees Platform voor Toegankelijke Muziek
Boertien vertelde ook over Revelland, een Europees platform dat 7 partners uit 6 verschillende landen samenbrengt om muziek, festivals, podiumkunsten en sociale innovaties toegankelijker te maken. Het platform werkt samen met sensorische experts en geselecteerde muziekfestivals om toegankelijke evenementen te ontwikkelen die mensen met verschillende beperkingen kunnen ervaren.
Matrix voor Toegankelijkheid
Sandra Boertien legde vervolgens de Matrix voor Toegankelijkheid uit. Dit is een handig hulpmiddel waarmee organisaties de toegankelijkheid van hun evenementen en ruimtes kunnen beoordelen.
De matrix richt zich op acht belangrijke gebieden, de acht B’s:
-
Beleid: Toegankelijkheid opnemen in beleidsdocumenten zodat het structureel blijft
-
Beleving: Het verbeteren van de ervaring van het evenement voor alle bezoekers
-
Betrouwbaarheid: Doen wat je belooft op het gebied van toegankelijkheid
-
Begrijpelijkheid: Het verstrekken van duidelijke uitleg en informatie
-
Bejegening: Respectvolle en gelijkwaardige omgang met alle bezoekers
-
Bereikbaarheid: De locatie goed bereikbaar maken voor iedereen, inclusief mensen met een beperking
-
Bruikbaarheid: Zorgen dat faciliteiten en producten bruikbaar zijn voor alle bezoekers
-
Betaalbaarheid: Het zorgen voor betaalbare toegangsopties, inclusief kosten voor begeleiders of tolken
Conclusie
De masterclass benadrukte dat toegankelijkheid geen extraatje is, maar een fundamenteel aspect van elke culturele activiteit. Het gaat niet alleen om het voldoen aan verplichtingen, maar om het creëren van meerwaarde voor een bredere doelgroep. Toegankelijkheid biedt nieuwe mogelijkheden, verruimt de ervaring en kan zelfs financiële voordelen opleveren. Door toegankelijkheid te integreren op een creatieve manier, kunnen we een cultureel landschap creëren waarin iedereen zich welkom voelt en volledig kan genieten van kunst en cultuur.
Visie